Checkup, İngilizce bir terimdir ve tepeden tırnağa sağlık muayenesi anlamına gelir. Başka bir ifade ile sağlık taraması olarak da adlandırılabilir. Checkup işlemleri sağlık geçmişinizi, fiziksel olarak muayene edilmenizi ve testlerinizi içeren işlemlerdir. Bu işlemelerin ardından yapılan testler uzman doktorlar tarafından kontrol edilir. Sağlıklı olan bireylerin bile yılda en az bir kez Checkup yaptırması gerekir. Bunun nedeni, yapılan bu detaylı sağlık taraması ile çok sayı hastalığın erken teşhis edilmesinin sağlanmasıdır.
Checkup neden yapılır?
Checkup, sanılanın aksine yalnızca bir dizi testten oluşan işlemler değildir. Bu işlemler sağlık geçmişiniz ile birlikte geleceğinizin de değerlendirilmesini sağlar. Bu kontrollerin yapılma amaçlarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz;
- Çok sayıda hastalık için birincil önlem almak.
- Yapılan son kontrollerin ardından elde edilen verilerin karşılaştırılmasını ve güncellenmesini sağlamak.
- Yaygın kronik hastalıklar için risk faktörlerinin tanımlanmasını sağlamak.
- Hastalarda bulunan ve belirin semptomları olmayan hastalıkların belirlenmesini sağlamak.
- İnsanları sağlıklı yaşama sevk etmek, sigara ve alkol alımının azaltılmasına ve bırakılmasına yardımcı olmak.
Görüldüğü gibi checkup kontrollerinin çok sayıda amacı vardır. Bu kontroller ile vücudunuzda sessizce ilerleyen ve herhangi bir belirti vermeyen çok sayıda hastalığın tespit edilmesi ve erken tedavi edilmesi sağlanabilir. Tam ve doğru bir checkup kontrolünün yapılabilmesi için mutlaka tam teşekküllü olan hastanelerde ve uzman hekimler tarafından gerçekleştirilmesi gerekir.
Checkup ile hangi önlemler alınır?
Checkup taraması sonrasında, hastalar için üç ayrı seviyede önlem alınabilir. Bu seviyeler oldukça önemlidir ve pek çok hastanın daha uzun yaşamasını sağlar. Bu seviyeleri şöyle açıklayalım;
- İlk önlem seviyesinde bazı hastalıklara karşı risk altında olan kişilerin yaşam kalitesinin artırılması amacıyla önlemler alınır. Örneğin; aşı ile pek çok hastalığa karşı bağışıklık kazanılması sağlanır.
- İkinci önlem seviyesinde ciddi hastalıkların gelişmesini etkileyebilecek önlemler alınması sağlanır. Bu önlemler kolesterol ölçümleri, kan basıncı testleri, kanser taraması testleri şeklindedir. Yapılan bu testler ile ciddi hastalıkların gelişmesinin engellemesi için çeşitli önlemler alınır.
- Üçüncü önlem seviyesi ise hastalık teşhis edildikten sonra sağlıklı yaşam planı oluşturulmasıdır. Buna örnek verecek olursak; kalp hastalığı olan kişilerin kalp krizi geçirmesini önlemek için alınan önlemler ya da kolesterolü yüksek olan kişilerin sağlıklı yaşamaları için diyet ve egzersiz önlemleri sayılabilir.
Doğru bir checkup programı nasıl olmalıdır?
Hastanelerde yapılan checkup programları farklılık gösterebilir ancak hepsinin temelinde hastaların geçmiş öyküleri ve yapılacak olan testler yer alır. Standart bir checkup programı aşağıdaki aşamaları içermelidir;
Klinik geçmiş incelenmelidir;
Hastaların geçmiş dönemlerdeki tıbbi kayıtlarının checkup öncesinde güncellenmesi önemlidir. Bu güncelleme için daha önce yapılan kanser taraması, mamografi, kolesterol seviyeleri gibi testlerin tarihleri ve sonuçları değerlendirilir. Hastaların bu aşamada tam ve güncellenmiş olan aile sağlık geçmişleri hakkında doktora bilgi vermeleri gerekir. Bu bilgi sayesinde doktorlar, hangi hastalıkları geçirme ihtimaliniz olduğu hakkında fikir sahibi olacaktır.
Daha önce geçirdiğiniz ameliyatlarınız ve kullandığınız ilaçlarınız varsa bunları da doktorlara ayrıntılı şekilde belirtmeniz gerekir. Bu aşamada doktorlarınıza iş yerinizle, tatil zamanlarınızla ve yaşam koşullarınızla ilgili de bilgi vermelisiniz. Ayrıca sigara ve alkol kullanım alışkanlıklarınız, günlük aktivite düzeyiniz gibi konular da değerlendirmeye alınır. Görme, işitme, yeme sıklığı, uyku düzeni, idrara çıkma sıklığı, bağırsak fonksiyonları gibi vücut işlevlerini hakkında bilgi de alınacaktır.
Verilen bu bilgilerden sonra klinik geçmiş aşaması tamamlanır ve diğer aşama olan testlerin belirlenmesi aşamasına geçilir.
Yapılacak olan testler belirlenmelidir;
Bu aşamada hastaların yaşına ve cinsiyetine göre yapılacak olan testler belirlenir. Test aşaması her hastaya göre değişir. Yapılacak olan rutin testlerin yanında doktorunuz tarafından, size özel istenen bazı testler de olabilir. Bu testlerin nedeni, kronik hastalıklarınızı olup olmadığını araştırılmasıdır. Ailenizde görülen bazı hastalıklar varsa bunların sizde de görülme ihtimaline karşılık ek testlerin yapılması istenebilir. Burada önemli olan nokta yapılan testlerin mutlaka yaşa uygun olmasıdır.
Önleyici hizmetler ve yönlendirme yapılmalıdır;
Son aşamada ise test sonuçları belli olan hastalara, yine yaş gruplarına göre belirlenen önleyici hizmetler ve danışmanlık hizmetleri verilmelidir. Bu aşamada hastalara sağlıklı beslenme tavsiyeleri, yaşa uygun aşılar ve takviye ilaçların kullanılması, sigarayı bıraktırma, egzersiz tavsiyeleri, hormon tedavisi gibi işlemler uygulanabilir. Bu işlemlerin nasıl ve ne şekilde uygulanacağı ise hastaların yaşlarına, cinsiyetlerine ve uygulanan testlerin sonucuna göre değişir.
Neden checkup yaptırmalıyım?
Yukarda da görülüğü gibi Checkup programları kişiye özeldir ve oldukça kapsamlıdır. İyi bir checkup programı öncesini, test aşamasını ve sonrasını içerir. Bu programlar sayesinde yaşama ömrünüzü uzatabilir, yaşam kalitenizi artırabilir ve sonradan gelişebilecek hastalıklar hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Hatta sizin haberiniz olmadan ilerleyen pek çok hastalığın da tespit ve tedavi edilmesini sağlayabilir, ilerleyen yaşlarda daha sağlıklı ve daha dinamik bir hayat geçirebilirsiniz. Bütün bunları sağlayabilmek için yılda bir kez checkup yaptırmanızı tavsiye ederiz.